1. Γενικά
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού δημιουργούνται ειδικές συνθήκες με την αύξηση της θερμοκρασίας και της σχετικής υγρασίας που μπορεί να οδηγήσουν σε συνθήκες καύσωνα. Αυτές οι συνθήκες είναι δυνατόν να προκαλέσουν ατυχήματα, επικίνδυνα περιστατικά, προβλήματα στην παραγωγική διαδικασία, καθώς και βλάβες στην υγεία των εργαζομένων.
Η θερμική καταπόνηση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στην υγεία των εργαζόμενων, οι οποίες κυμαίνονται από ενοχλητικά δερματικά εξανθήματα μέχρι θάνατο από θερμοπληξία.
Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων σε κλειστούς ή υπαίθριους χώρους, που οφείλεται στη συνέργεια των μετεωρολογικών χαρακτηριστικών του εξωτερικού περιβάλλοντος και παραμέτρων μικροκλίματος του εσωτερικού χώρου, πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα και επαρκή προληπτικά και προστατευτικά τεχνικά και οργανωτικά μέτρα.
2. Σχετική νομοθεσία
Η θερμική καταπόνηση των εργαζομένων ρυθμίζεται από τους περί Ελάχιστων Προδιαγραφών Ασφάλειας και Υγείας στους Χώρους Εργασίας Κανονισμούς του 2002 και 2004 (
Κ.Δ.Π. 174/2002 και
Κ.Δ.Π. 494/2004) και τα περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (Κώδικας Πρακτικής για τη Θερμική Καταπόνηση των Εργαζομένων) Διατάγματα του 2014 και 2020 (
Κ.Δ.Π. 291/2014 και Κ.Δ.Π. 206/2020). Οι εργοδότες και τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα έχουν υποχρέωση να συμμορφώνονται με τις διατάξεις των πιο πάνω Κανονισμών και Διαταγμάτων.
3. Κώδικας Πρακτικής για τη Θερμική Καταπόνηση των εργαζομένων (Διατάγματα Κ.Δ.Π. 291/2014 και Κ.Δ.Π. 206/2020)
Στόχος του
Κώδικα Πρακτικής για την Θερμική Καταπόνηση των Εργαζομένων είναι να βοηθήσει τους εργοδότες και τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα να εφαρμόσουν τις πρόνοιες της νομοθεσίας, προκειμένου να αποφεύγονται ή να μειώνονται σε αποδεκτό επίπεδο οι κίνδυνοι που οφείλονται στην έκθεση των εργαζόμενων σε επιβαρυμένους θερμικά εργασιακούς χώρους και να δημιουργείται ένα ασφαλές, υγιεινό και παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον. Στον Κώδικα περιγράφονται, μεταξύ άλλων, αναλυτικά τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για προστασία των εργαζομένων σε κλειστούς ή υπαίθριους χώρους από τη θερμική καταπόνηση.
Οι εργοδότες προτρέπονται, ειδικά τις μέρες που επικρατούν ψηλές θερμοκρασίες, να συμβουλεύονται τον Κώδικα, ο οποίος προνοεί όπως οι εργοδότες και τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα μετρούν τις παραμέτρους που συμβάλλουν στον θερμικό φόρτο, όπως τη θερμοκρασία αέρα και τη σχετική υγρασία ή / και παρακολουθούν τα δελτία καιρού και τις προβλέψεις της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. Ανάλογα με τα αποτελέσματα, πρέπει να ρυθμίζονται οι εργασίες, λαμβάνοντας τα κατάλληλα και επαρκή μέτρα για την αποφυγή ή μείωση της θερμικής καταπόνησης.
4. Οδηγός
Για σκοπούς διευκόλυνσης της κατανόησης και εφαρμογής των Διαταγμάτων ετοιμάστηκε
Οδηγός για την Εφαρμογή του
Κώδικα Πρακτικής για την Θερμική Καταπόνηση των Εργαζομένων.
5. Παρακολούθηση της θερμικής καταπόνησης
Για σκοπούς τεκμηρίωσης της παρακολούθησης της θερμικής καταπόνησης οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να καταγράφουν και να τηρούν στοιχεία για τις μετρήσεις θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας, καθώς και για τα μέτρα (τεχνικά και οργανωτικά) που λαμβάνουν για τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργοδοτουμένων τους. Ο
Πίνακας 14 με τίτλο «Καταγραφή θερμοκρασίας, υγρασίας και ποσοστό (%) αλλαγής εργασίας / ανάπαυσης ανά ώρα» του Διατάγματος
Κ.Δ.Π. 206/2020 είναι δείγμα του εντύπου που πρέπει να συμπληρώνεται από τους εργοδότες, τις ημέρες κατά τις οποίες επικρατούν συνθήκες θερμικής καταπόνησης, για σκοπούς τεκμηρίωσης της τήρησης των στοιχείων αυτών και συμμόρφωσης με τις σχετικές πρόνοιες της νομοθεσίας και ειδικά τις πρόνοιες του Κώδικα Πρακτικής για τη Θερμική Καταπόνηση των Εργαζομένων.
Το Τμήμα Μετεωρολογίας, στους πλείστους σταθμούς που διαθέτει παγκύπρια, έχει περιλάβει τις πρόνοιες του
Πίνακα 12 με τίτλο «Επιβαλλόμενη σχέση εργασίας – αλλαγή εργασίας/ανάπαυσης για διάφορες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας», καθώς και του
Πίνακα 13 με τίτλο «Βαρύτητα εργασίας» του πιο πάνω Κώδικα Πρακτικής σε σχετικό
χάρτη στην ιστοσελίδα του σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κύπρου.
6. Ειδικοί όροι
Σύμφωνα με τον Κανονισμό 7 των περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (Ελάχιστες Προδιαγραφές για Προσωρινά ή Κινητά Εργοτάξια) Κανονισμών του 2015 (
Κ.Δ.Π. 410/2015):
«
Ο κύριος του έργου ή/και ο ανάδοχος διασφαλίζει ότι το σχέδιο ασφάλειας και υγείας, ήτοι τα απαιτούμενα προληπτικά και προστατευτικά μέτρα περιλαμβανομένων ειδικών μελετών ή αποτελέσματα επισκοπήσεων, των ειδικών μέτρων καθώς και άλλων διευθετήσεων για την διαχείριση και αντιμετώπιση των κινδύνων, ενσωματώνονται στη μελέτη, τα κατασκευαστικά σχέδια, τις τεχνικές προδιαγραφές προκήρυξης, τους όρους και τις απαιτήσεις των συμβολαίων ανάθεσης του έργου.»
Η συμπερίληψη ειδικών όρων στα έγγραφα προκήρυξης και στα συμβόλαια ανάθεσης της εκτέλεσης κατασκευαστικών έργων διασφαλίζει τον κατάλληλο προγραμματισμό και οργάνωση των εργασιών και τη λήψη των απαιτούμενων οργανωτικών και τεχνικών μέτρων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κινδύνων από τη θερμική καταπόνηση. Επίσης, διευκολύνει τη συμμόρφωση με τις σχετικές πρόνοιες της νομοθεσίας.
Επιπρόσθετα, μέσω των πιο πάνω ειδικών όρων, πρόσθετο κόστος ή/και παράταση χρόνου αποπεράτωσης του έργου που τυχόν να προκύψει από τη λήψη μέτρων, ή/και διακοπή των εργασιών, λαμβάνεται υπόψη από το στάδιο της διαδικασίας της προσφοροδότησης των έργων. Αυτό συμβάλλει στον υγιή και δίκαιο ανταγωνισμό μεταξύ των ενδιαφερόμενων προσφοροδοτών και στην αποτελεσματική εφαρμογή των σχετικών προνοιών της νομοθεσίας για την προστασία των εργαζομένων.
Για τον σκοπό αυτό ετοιμάστηκαν
ειδικοί όροι για την πρόληψη και αποφυγή της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων για να περιλαμβάνονται στα έγγραφα προκήρυξης και στα συμβόλαια ανάθεσης της εκτέλεσης των κατασκευαστικών έργων.